Jak dbać o zęby szynszyli?

16 października 2019 | 2 komentarze

Silne, żółciutkie i niezwykle ważne. To dzięki nim posiadają niezwykłą moc niszczenia przedmiotów. Przy nich nic nie może być bezpieczne. Żadna ściana ani książki, żaden mebel i kwiatek, a już na pewno nie wiklinowy koszyczek. Takie są właśnie zęby szynszyli.

Czy wiesz, że..?

Zęby szynszyli podobnie jak zęby u świnek morskich czy królików, rosną przez całe życie. U szynszyli jest to 1 mm na tydzień, co daje od 5 do nawet 7 cm rocznie. Aby nie doszło do ich przerostu, szynszyla stale musi je ścierać. Dziko żyjące szynszyle utrzymują odpowiednią długość swoich zębów poprzez ścieranie ich m.in. na twardych pokarmach i przedmiotach do budowy ich nor. Przerost zębów u szynszyli spowodowany jest predyspozycjami genetycznymi, nieprawidłową dietą oraz brakiem możliwości codziennego ścierania zębów za pomocą specjalnych gryzaków i drewnianych zabawek lub naturalnych gałęzi drzew.

Jak wyglądają zęby szynszyli?

Dorosła szynszyla posiada 20 zębów (4 siekacze i 16 trzonowców) głęboko osadzonych w kości szczękowej i żuchwie. Malutkie szynszyle posiadają natomiast 4 siekacze i 8 zębów trzonowych. U dorosłej szynszyli siekacze górne powinny mieć około 5 mm długości, a dolne około 9 mm. Istnieje wzór zębowy 1013/1013, który oznacza, że górne jak i dolne zęby przedtrzonowe i trzonowe ustawione są prostopadle do siebie i stykają się całymi powierzchniami żującymi. Siekacze są łukowato zakrzywione, zarówno górne jak i dolne, a ich korony zachodzą na siebie nożycowato. Miedzy siekaczami, a zębami przedtrzonowymi i trzonowymi znajduje się diastema. To nic innego jak duża przerwa, dzięki której można wciągnąć policzki za siekacze (zęby przednie) tak, aby gryźć siekaczami, a przed połknięciem jedzenia, żuć przedtrzonowcami i trzonowcami w celu dokładniejszego rozdrobnienia fragmentów pokarmu.

Zęby szynszyli cechuje monodontyzm i otwartokoronowość (wszystkie zęby są morfologicznie jednakowe i nie mają korzeni, a tzw. wierzchołki, dzięki którym zęby rosną całe życie). Dokonując ekstrakcji zębów u szynszyli, w miejsce usuniętego zęba z czasem odrasta zupełnie nowy. Wyjątek stanowi usunięcie z zębodołu tzw. „glutka” czyli zawiązki zęba o płynnej, mazistej konsystencji, która odpowiedzialna jest za tworzenie się i wzrost nowego zęba u szynszyli.

Szynszyle hodowane w domowych warunkach mają większe problemy z zębami, niż te żyjące w środowisku naturalnym. Budowa zębów szynszyli zmienia się wraz z pokarmem, a do tego nierównomierne ścieranie, nadmierny nacisk na przednie lub tylne zęby, czy gryzienie jedną stroną, prowadzą do szybkiego rozwoju wad zgryzu. Ciągłe problemy stomatologiczne i deformacje zębów doprowadzają do częstych zmian w strukturze czaszki szynszyli. Poprzez lata udomawiania, czaszka szynszyli trzymanej w warunkach domowych, teraz znacznie się różni od czaszki tej, żyjącej swobodnie na wolności. Jest od niej znacznie szersza i dłuższa. Zwiększyła się nawet długość koron zębów.

Wygląd zębów szynszyli (zarówno kolor jak i szybkość ich wzrostu) zależny jest m.in. od genetyki zwierzęcia, ale także od diety jaką stosuje na co dzień. W pełni zdrowa, prawidłowo żywiona szynszyla posiada umiarkowanej długości, stale ścierające się zęby, w kolorze ciemnożółtym bądź pomarańczowym. Jasne, białe lub śnieżnobiałe zęby u szynszyli, świadczą o jej złym stanie zdrowia, braku witamin (głównie witaminy A) i składników mineralnych.

Nieprawidłowy zgryz co prawda bywa dziedziczny, ale w jego rozwoju ważną rolę odgrywają wartości odżywcze z pokarmu i ogólny stan jamy ustnej. Zęby przednie u szynszyli prawidłowo zwężają się do jednego punktu z przodu, a wszelkie odchylenie świadczy o możliwości nieprawidłowego wzrostu trzonowców. Przy nieprawidłowym zgryzie zęby ścierają się nierówno i powodują często nadmierny wzrost siekaczy oraz powstawanie tzw. ostróg na zębach trzonowych, które mogą rosnąć w kierunku powierzchni językowej lub wargowej.

Jak dbać o zęby szynszyli?

Należy dbać o zęby szynszyli i zapewnić jej stały i nieograniczony dostęp do przedmiotów przeznaczonych do ścierania zębów, a także stosować zdrową, bogatą w siano i suszone zioła dietę.

Co ściera zęby szynszyli?

Pomocna w ścieraniu zębów jest przede wszystkim dieta bogata we włókno pokarmowe, którego wysoką zawartość możemy znaleźć w sianie. Dobrej jakości, łagodnie, lecz mocno wysuszone, do tego twarde i ostre siano, dzięki swojej strukturze wymusza na szynszyli powolne i dłuższe przeżuwanie pokarmu, a cała treść ustawia się na powierzchniach żujących zębów. Sprawia to, że dochodzi do równomiernego ścierania się zębów (zwłaszcza zębów trzonowych, znajdujących się głębiej w jamie ustnej). Podobna sytuacja jest z wysuszonymi kawałkami ziół, gałęziami, pędami i korą. Natomiast produkty do ścierania zębów m.in. takie jak specjalne kamienne dyski czy kostki pumeksowe, głównie przyczyniają się do ścierania siekaczy (zęby znajdujące się na przodzie jamy ustnej).

Przedmioty pomocne w ścieraniu zębów szynszyli

W każdej klatce lub wolierze szynszyli powinny znaleźć się przedmioty służące do codziennego ścierania zębów gryzonia.

• Naturalne gałęzie, pędy i kora drzew bezpiecznych dla szynszyli.
• Małe deski lub patyki wykonane z surowego drewna.
• Sepie, kostki wapienne i kostki pumeksowe.
• Specjalne kamienne dyski do gryzienia z Andów.
• Naturalne gryzaki z ewentualnym dodatkiem ziół.
• Naturalne pieńki, do których można umieścić siano i zioła.
• Jadalny paśnik wykonany z gałęzi drzew lub krzewów.
• Drewniane zabawki: zawieszki, mosty lub domki.
• Naturalne, wiklinowe tunele, paśniki i zabawki.

Jakie są objawy problemów z zębami szynszyli?

Problemy z zębami u szynszyli nie zawsze są dla nas od razu widoczne. Czasem pewne symptomy bagatelizujemy, myląc je z objawami innych chorób.

• Rozdrobniony, pokruszony i niezjedzony pokarm lub ulubiony smakołyk.
• Zmniejszone zainteresowanie sianem.
• Wybieranie tylko miękkiego pokarmu i unikanie twardych elementów jedzenia.
• Niechętne gryzienie produktów do ścierania zębów.
• Łzawienie oczu może być objawem przerostu wierzchołków zębów, które rosnąc naciskają na kanaliki łzowe.
• Ślinotok i ubrudzone futerko w okolicach pyszczka, brzucha i przednich łapek.
• Zgrzytanie zębami zarówno podczas jedzenia jak i spoczynku.
• Nieprzyjemny zapach z pyszczka.
• Wyraźnie niska i ciągle spadająca waga.
• Zmniejszona ogólna aktywność, apatia, rozdrażnienie i agresja.
• Gryzienie tylko jedną stroną.
• Brak możliwości szerszego otwarcia jamy ustnej.

Jak zapobiegać problemom stomatologicznym u szynszyli?

Mówi się, że prędzej czy później każda szynszyla w domowych warunkach będzie mieć problemy z zębami. Aby nie dopuścić do przedwczesnego pojawienia się kłopotów z uzębieniem, należy przestrzegać kilku zasad.

• kupować szynszyle tylko i wyłącznie z renomowanej hodowli, która ma prześledzoną całą przeszłość genetyczną.
• Nie rozmnażanie szynszyli bez jakiejkolwiek wiedzy o gatunku, genetyce i pochodzeniu zwierzęcia.
• Żywienie szynszyli wyłącznie za pomocą siana, suszonych ziół, gałęzi, pędów i kory drzew oraz wody.
• Wyeliminowanie produktów miękkich, wysokocukrowych i wysokotłuszczowych oraz przetworzonych i sztucznych.
• Zapewnienie szynszyli nieograniczonego, stałego dostępu do gryzaków, drewnianych zabawek i naturalnych gałęzi drzew.
• Regularna kontrola wagi oraz stan uzębienia u szynszyli.
• Regularne wizyty kontrolne.

Jak wygląda leczenie przerośniętych zębów?

Zabieg korekty zgryzu powinien odbywać się tylko i wyłącznie w znieczuleniu ogólnym zwierzęcia. Do zabiegu lekarz weterynarii (specjalista od małych zwierząt egzotycznych) używa tylko i wyłącznie specjalnych narzędzi stomatologicznych. Przerośnięte siekacze weterynarz powinien skracać wiertłem wysokoobrotowym (dokładnie takim, które wykorzystuje się np. do szlifowania pod korony u człowieka), a nie kleszczami, które niestety w dalszym ciągu są często stosowane w wielu lecznicach weterynaryjnych. Po takim zabiegu zwykle (choć nie zawsze) zaleca się półpłynną dietę (karma ratunkowa dla roślinożernych zwierząt domowych), sprzyjającą gojeniu się śluzówki policzków, która została uszkodzona przez wrastające zęby szynszyli.

Niestety tylko we wczesnych stadiach choroby istnieje możliwość korekty przerośniętych zębów gryzonia. Jeśli przerost jest już znaczny, szansa na wyzdrowienie naszego pupila jest znikoma.

Jakie są konsekwencje zaniedbania zębów u szynszyli?

Zaniedbanie zębów szynszyli oraz całkowite zaniechanie leczenia prowadzą do ogromnych cierpień zwierzęcia, bólu zębów i całego organizmu, osłabienia i w konsekwencji do śmierci głodowej zwierzęcia. Dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne i profilaktyka, czyli stosowanie prawidłowej diety obfitującej w twardy i suchy pokarm oraz przedmioty do ścierania zębów.

Poniżej przedstawiam film, w którym pokazany jest zabieg korekty zgryzu u szynszyli wykonywany przez doświadczonych specjalistów.

Podsumowanie

Wiadomo nie od dziś, że prawidłowo zbilansowana dieta pozytywnie wpływa na ogólny wygląd ciała, lepsze samopoczucie i zdrowie. Dobrze dobrana, może zapobiec chorobom lub wyleczyć niektóre z nich. To samo dotyczy zwierząt, dlatego nie tylko należy dbać o zęby szynszyli, ale też o odpowiednie i racjonalne żywienie. Dieta miękka lub oparta na tłuszczach i cukrach prostych, a także brak możliwości regularnego ścierania zębów, przyczyniają się do poważnych problemów z uzębieniem, a nawet śmierci szynszyli.

Zdjęcia nieoznaczone logiem CHILLBILL.Pl pochodzą z serwisu: Flickr.com (fot. MTSOfan, PJ Rhymeswithsausage).